Görme Yetersizliği Olan Bireyler İçin Destek Eğitim Programı
Özel eğitim özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitim ihtiyaçlarını karşılamak için özel olarak yetiştirilmiş personel, geliştirilmiş eğitim programı ve yöntemleri ile görme engellilerin özür ve özelliklerine uygun ortamlarda sürdürülen eğitimdir.
Her birey gibi görme engelli bireylerin de kendine özgü özellikleri, ilgi yetenek ve öğrenme ihtiyaçları bulunmaktadır. Görme engelli bireylerin çevrelerini algılamaları ve bilgi toplamaları, sağlam kalan duyularına dayalı olmaktadır. Bu nedenle de görme engelliler öğrenirken nesnelere dokunur, nesnelerin çıkardıkları sesleri dinler, koklar ve tatlarına bakarak nesnenin özelliklerini anlamaya çalışıp diğer duyu organlarından geniş ölçüde yararlanırlar.
Dokunma duyusunun görme engelli bireylere uygun özel eğitim yöntemlerine göre kazandırılması gerekmektedir. Çevreyi ve çevredeki uyaranları algılamada önemli olan bir diğer duyu organı da işitmedir. İşitme duyusu görme engelli bireylerin sosyal ilişkilerini sürdürmede önemlidir. Ancak çevrede sürekli olarak sesli uyaranları bulmak her zaman mümkün değildir. Bu nedenle de verilecek yaşantılarda sesli uyaranlara da yer vermek gerekmektedir. İnsanlarla iletişim kurmada kullanılan konuşma becerisine sahip olmaları da görme engelliler için bir avantaj gibi görülebilir.
Görme engelli bireyler, tüm diğer engellilerde olduğu gibi bazen engellerinden bazen de toplumun anlayışsız tavrından dolayı engellerini daha fazla hissetmekte ve olumsuz yönde etkilenmektedirler. Bu olumsuz etkilenmeyi en aza indirgemek veya bunlarla baş edebilme becerisini kazandırmak için küçük yaştan itibaren eğitime alınmaları, gelişimleri açısından önemlidir. Bu nedenle görme engellilerin bireysel özellikleri ve özür dereceleri dikkate alınarak bilişsel, sosyal, akademik, psikomotor, bağımsız hareket, günlük yaşam ve özbakım ile ilgili temel becerilerin kazandırılması ve geliştirilmesi amacı ile Millȋ Eğitim Bakanlığına bağlı faaliyet gösteren özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde uygulanmak üzere görme engelliler destek eğitim programı hazırlanmıştır.
Programın hazırlanmasında 3797 sayılı Milli eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un Ek 3. maddesi ile 24.07.2008 tarihli ve 5793 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 25. maddesi dayanak teşkil etmektedir.
Özür Grubunun Tanımı Ve Özellikleri
Görme yetersizliği, görme gücünün kısmen ya da tamamen yetersizliğinden dolayı bireyin eğitim performansının ve sosyal uyumunun olumsuz yönde etkilenmesi durumunu ifade eder.
Yasal Tanım
Görme Engelli: Tüm düzeltmelerle birlikte gören gözün olağan görme gücünün onda birine yani 20/200’ lük görme keskinliğine ya da daha azına sahip olan ya da görme açısı 20 dereceyi aşmayan bireylere kör denilmektedir. 20/200’ün anlamı görme yetersizliğinden etkilenen bireyin 60 cm’ den görebildiğini, normal görme gücüne sahip olan bireyin 6 m’ den görebilmesidir. Görme açısının dar olmasının anlamı ise, normal görme keskinliği olmasına
rağmen, görmenin sadece merkezdekilerle, 20 dereceyle sınırlı olma, 20 derecenin dışında kalan nesneleri görememedir.
Az Gören: Tüm düzeltmelerle birlikte görme keskinliği 20/70 ile 20/200 arasında olan bireylerdir. Anlamı ise normal gören birey 6 m’ den görmekte, az gören birey ise 2 m ile 60 cm arasındaki mesafeden görebilmektedir.
Eğitsel Tanım
Görme Engelli: Görme yetersizliğinden çok ağır derecede etkilenen, mutlaka kabartma alfabeye (Braille) ya da konuşan kitapların kullanılmasına ihtiyaç duyan bireylerdir.
Az Gören: Büyütücü araçlar yardımıyla ya da büyük puntolu yazılı materyali okuyabilen bireylerdir.
Görme Engelli Bireylerin Genel Özellikleri
1. Doğuştan görme engelli olan bireyler, ayakta dururken ya da otururken ileriye ya da geriye sallanma, yüzünün önünde parmaklarını ya da ellerini sallama, parmaklarını ya da elini sallama, parmakları ile gözlerini ovuşturma gibi amaçsız hareketler gösterebilirler.
2. Görme engelli bireyler, insanların yüzlerini ve eşyaların görünümlerini canlandıramadıkları için onlarla iletişimlerinde pasif ve anlamsız bir yüz ifadesine sahiplerdir.
3. Gören bireylerle konuşurken çoğu zaman duyarsız, ilgisizmiş gibi görünürler.
4. Birçok çalışma, görme engelli bireylerin yer değiştirmelerini sağlayan yuvarlanma, yürüme gibi hareket becerilerini kazanmada gecikme gösterdiğini ortaya koymaktadır.
5. Sonradan görme duyusunu kaybeden bireyler arasında motor gecikme görülmez, ancak daha önce görme duyusunu kaybetmiş bireylerde motor gecikme görülür.
6. Tamamen görmeyen (total kör ) bireylerin yürüyüşü daha kısa adım şeklinde, belirgin bir ayak sürüme davranışı, yavaş yürüme, eğik yürüme gibi şekilsel davranışlar gösterirler.
7. Kavramsal gelişimde ya da bilişsel yeteneklerde gecikme gözlenebilir.
8. Özellikle soyut düşünmeyi gerektiren becerilerde daha başarısız olabilirler.
9. Alan kavramını vermek güçtür. Alana ilişkin bilgiler daha çok dokunma duyusu aracılığıyla kazanılmaktadır.
10. Görme yetersizliğinden kaynaklanan eksiklikleri diğer duyu organlarını kullanarak telafi etmeye çalışırlar.
11. Dikkat yoğunlaştırma, ince ayrıntıları fark etme yetenekleri gelişmiştir.
12. Sosyal faaliyetlere ilgilidirler.
13. Müzikle yakından ilgilenirler.
14. Bedensel ve zihinsel gelişimlerinde farklılık vardır.
15. Bağımsız hareket edebilme becerileri sınırlıdır.
16. Algısal motor ve bilişsel gelişimde gecikme görülür.
17. İletişim kurarken yüz ifadesini değiştirmede güçlükleri olabilir.
Programın Düzeyi
Program, kavramsal, sosyal, pratik uyum ve bağımsız hareket becerilerinde eksiklikleri ya da sınırlılıkları olan, özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine ihtiyaç duyan görme yetersizliği olan her yaştaki bireylerin özellikleri dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Programın Genel Amaçları
Bu program ile bireylerin;
1. Temel yaşam becerileri kazanmaları,
2. Bağımsız hareket edebilmeleri,
3. Sosyal gelişimlerini sağlamaları,
4. Bilişsel hazırlık ve akademik becerilerini geliştirmeleri,
5. Günlük yaşam, özbakım becerileri kazanmaları,
6. Görsel, dokunsal ve işitsel algı ile ilgili becerileri geliştirmeleri,
7. İletişim becerilerini geliştirmeleri beklenmektedir.